“Hàn thử biểu cũ ngoài hiên cho biết nhiệt độ là không độ, cái mới ở cửa bên hông thì bảo là mười độ dương,” Anne nhận xét vào một đêm sương mù tháng Mười hai. “Cho nên em chẳng biết mình có nên cầm theo găng tay không.”
“Theo cái hàn thử biểu cũ vẫn tốt hơn,” Rebecca Dew cẩn trọng khuyên. “Có lẽ nó quen với khí hậu của chúng ta hơn. Nhưng đêm tối giá lạnh thế này cô còn định đi đâu?
“Em đi vòng qua phố Temple để mời Katherine Brooke đến nghỉ lễ Giáng sinh với em ở Chái Nhà Xanh.”
“Thế thì cô sẽ làm hỏng ngày nghỉ của mình mất,” Rebecca Dew nghiêm nghị khuyên. “Đến cả các thiên thần cũng bị cô ta làm nhục mặt ấy chứ, cái con người đó… ấy là nếu cô ta thèm đặt chân bước vào thiên đường. Và điều tồi tệ nhất là cô ta còn tự hào về thái độ cư xử khó ưa của mình nữa… cho rằng nó thể hiện sức mạnh ý chí của cô ta, hẳn là thế rồi!”
“Lý trí của em đồng ý với mọi lời chị nói, nhưng trái tim em thì không chịu thế,” Anne đáp. “Dù gì đi nữa, em cảm thấy Katherine Brooke chỉ là một cô gái nhút nhát khổ sở dưới lớp vỏ gai góc. Em chẳng bao giờ có thể tiếp cận được cô ấy ở Summerside, nhưng nếu em lôi được cô ấy đến Chái Nhà Xanh, em tin rằng nó sẽ làm cô ấy tan chảy.”
“Cô sẽ không mời được cô ta đâu. Cô ta sẽ không đi,” Rebecca Dew dự đoán. “Không chừng cô ta còn cảm thấy bị xúc phạm khi được mời nữa đấy… nghĩ rằng cô đang bố thí cho cô ta. Chúng tôi cũng có lần mời cô ta đến nhà dùng bữa tối đêm Giáng sinh… năm trước khi cô đến ở đây… bà nhớ chứ, bà MacComber, năm đó chúng ta được tặng đến hai con gà tây và không biết làm sao ăn hết được chúng… và cô ta chỉ nói mỗi một câu, ‘Không, cảm ơn. Giáng sinh là từ tôi cực kỳ căm ghét!’”
“Nhưng vậy thì khủng khiếp quá… căm ghét Giáng sinh! Phải làm một điều gì đó thôi, chị Rebecca Dew ạ. Em sẽ cứ đến mời cô ta, và em có cảm giác là lạ nơi ngón cái cho em biết rằng cô ta sẽ nhận lời.”
“Chẳng hiểu sao,” Rebecca Dew miễn cưỡng đồng ý, “khi cô nói một chuyện gì đó sẽ xảy ra, thì người ta hoàn toàn tin là nó sẽ xảy ra thật. Thế cô có giác quan thứ sáu thực ư? Mẹ của ông thuyền trưởng MacComber có đấy. Thường khiến tôi lạnh cả xương sống.”
“Em không cho rằng mình có điều gì có thể khiến chị lạnh xương sống đâu. Chỉ đơn giản là… dạo gần đây em cảm thấy Katherine Brooke gần như phát điên với nỗi cô đơn bên dưới lớp vỏ đắng chát của mình, và lời mời của em sẽ đánh trúng vào điểm yếu tâm lý của cô ấy, chị Rebecca Dew ạ.”
“Tôi không có bằng cử nhân,” Rebecca đáp trả với vẻ nhún nhường khủng khiếp, “và tôi không phản đối chuyện cô dùng những từ mà tôi thường chẳng hiểu nổi. Tôi cũng không phủ nhận rằng cô có biệt tài khiến người khác làm theo ý mình. Nhìn cách cô xử lý đám Pringle thì biết. Nhưng tôi dám nói rằng tôi thấy thương cho cô nếu cô đưa cái loại hỗn hợp giữa tảng băng trôi và bàn nạo nhục đậu khấu về nhà trong lễ Giáng sinh.”
Anne không hề tự tin như vẻ bề ngoài của mình trong khi đi bộ đến phố Temple. Dạo gần đây quả thật khó mà chịu đựng nổi Katherine Brooke. Bị cự tuyệt hết lần này đến lần khác, Anne đã tuyên bố dứt khoát chẳng kém chú quạ đen của Poe: “Không bao giờ nữa.”[1] Chỉ mới hôm qua thôi Katherine đã cư xử hết sức xấc xược và sỉ nhục mọi người trong cuộc họp giáo viên. Nhưng trong một lúc vô ý, Anne phát hiện có gì đó toát ra từ đôi mắt của cô gái già này… nửa khát khao, nửa điên cuồng, giống như một con thú bị nhốt trong chuồng, lồng lộn bất mãn. Anne mất cả nửa buổi tối để cố quyết định xem có nên mời Katherine Brooke đến Chái Nhà Xanh hay không. Cuối cùng cô chìm vào giấc ngủ với quyết tâm không lay chuyển nổi.
[1] Bài thơ Quạ đen của nhà thơ Mỹ Edgar Allan Poe.
Bà chủ nhà trọ của Katherine mời Anne vào phòng khách và nhún bờ vai núc ních khi cô xin gặp cô Brooke.
“Tôi sẽ thông báo với cô ta là cô đang ở dưới này, nhưng tôi không biết liệu cô ta có chịu đi xuống không. Cô ta đang hờn dỗi mà. Bữa tối hôm nay, tôi bảo với cô ta rằng mà Rawlins cho rằng cách ăn mặc của cô ta, với tư cách là giáo viên ở trường trung học Summerside, thật là quá sức chướng tai gai mắt, và cô ta đón nhận lời chê bai đó với vẻ cao ngạo như thường lệ.”
“Tôi không nghĩ rằng bà nên kể chuyện đó với cô Brooke đâu,” Anne nhận xét có phần trách móc.
“Nhưng tôi nghĩ rằng cô ta nên biết,” bà Dennis đốp lại có phần gay gắt.
“Thế bà có nghĩ rằng cũng nên cho cô ấy biết ông thanh tra khen cô ấy là một trong các giáo viên giỏi nhất các tỉnh duyên hải không?” Anne hỏi. “Hay bà vẫn chưa biết điều đó?”
“Ồ, tôi có nghe đấy chứ. Nhưng hiện giờ cô ta đã quá ngông nghênh ngạo mạn rồi, không cần làm gì để khiến cô ta tệ hơn thế nữa. Thái độ của cô ta không thể gọi là kiêu hãnh được… mặc dù tôi chẳng hiểu nổi cô ta có cái quái gì để mà tự hào. Dù gì thì gì, tối nay cô ta vẫn cứ phát khùng vì tôi đã bảo rằng cô ta không được nuôi chó. Bỗng dưng cô ta lại nảy ra ý nghĩ muốn nuôi một con chó. Bảo rằng cô ta sẽ trả tiền ăn cho nó và bảo đảm nó không phiền gì ai. Nhưng tôi sẽ làm gì với nó khi cô ta ở trường? Tôi kiên quyết phản đối. ‘Tôi không cho chó ở trọ,’ tôi bảo thế đấy.”
“Ôi, bà Dennis, sao bà lại không để cô ấy nuôi chó chứ? Nó sẽ không làm phiền bà… nhiều lắm đâu. Bà có thể giữ nó dưới tầng hầm khi cô ấy đi dạy. Và một con chó thực sự là một biện pháp bảo vệ tốt vào buổi tối. Tôi ước gì bà chịu đồng ý… làm ơn mà.”
Luôn có gì đó trong ánh mắt của Anne Shirley mỗi khi cô van nài “làm ơn đi” khiến mọi người cảm thấy khó mà từ chối được. Bà Dennis, mặc cho bờ vai núc ních và một cái lưỡi nhiều chuyện, không phải là người có tấm lòng ác độc. Chỉ là Katherine Brooke thỉnh thoảng làm bà bực bội với thái độ khiếm nhã của mình.
“Tôi chẳng hiểu sao cô lại quan tâm đến chuyện cô ta được phép nuôi chó hay không. Tôi không biết hai cô là bạn bè thân đến vậy. Cô ta vốn chẳng có bất kỳ người bạn nào. Tôi chưa hề gặp một khách trọ khó ưa thế này bao giờ.”
“Tôi đang nghĩ rằng đó chính là lý do tại sao cô ấy muốn nuôi một con chó, bà Dennis ạ. Không ai trong chúng ta có thể sống mà không có tình bạn cả, dù là kiểu nào.”
“Ừ, đó là hành động có tình người đầu tiên mà tôi thấy ở cô ta đấy,” bà Dennis nhận xét. “Tôi không cho rằng mình không thể chịu đựng nổi một con chó, nhưng cô ta như cố ý chọc tức tôi với cách xin phép đầy mỉa mai… ‘Tôi nghĩ rằng bà sẽ chẳng đồng ý đâu nếu tôi hỏi ý kiến bà về việc nuôi chó, bà Dennis ạ,” cô ta nói thế đấy, ngạo mạn hết chỗ nói. Cho cô ta chết! ‘Cô nghĩ thế là đúng rồi đấy,” tôi đáp với giọng điệu kiêu căng chẳng kém. Cũng như đa số mọi người, tôi không ưa rút lại quyết định của mình, nhưng cô có thể nói với cô ta rằng cô ta có thể nuôi một con chó nếu bảo đảm rằng nó sẽ không làm bậy trong phòng khách.”
Anne không nghĩ rằng gian phòng này có thể tồi tệ hơn dẫu con chó có làm bậy trong đó. Cô rùng mình liếc mắt nhìn bức rèm đăng ten đã xỉn màu và những đóa hoa hồng màu tím ghê tởm trên thảm.
“Mình thấy thật tội nghiệp cho bất kỳ ai phải trải qua kỳ nghỉ Giáng sinh trong một gian nhà trọ như thế này,” cô nghĩ bụng. “Mình không lấy làm lạ khi Katherine căm ghét hai chữ Giáng sinh nữa. Mình muốn thông gió và khử mùi cho nơi này quá… nó bốc mùi của cả nghìn bữa ăn. Tại sao Katherine cứ tiếp tục ở trọ ở đây với mức lương cao như vậy?”
“Cô ta bảo cô cứ lên phòng,” đó là thông điệp mà bà Dennis đem lại với giọng không lấy gì làm chắc chắn lắm, bởi vì cô Brooke đã nhắn gửi với kiểu cách y như thường lệ.
Cầu thang hẹp và dốc, làm chùn lòng khách đến. Nó không cần ta bước lên. Chẳng ai thèm bước lên đó nếu không có việc gì cần. Vải sơn lót hành lang đã mòn vẹt đến tơi tả. Gian phòng ngủ nhỏ xíu thông ra hành lang ở đằng sau mà Anne vừa bước vào thậm chí trông còn ảm đạm hơn cả phòng khách. Nó được thắp sáng bởi một ngọn đèn khí đốt chập chờn không có chụp. Một chiếc giường sắt trũng sâu xuống ở giữa, một cửa sổ hẹp với rèm cửa thưa nhìn ra vườn sau, nơi hàng đống hộp thiếc đang khoe sắc. Nhưng ở trên tất cả là một bầu trời tuyệt vời và một hàng dương Lombardy nổi bật giữa những ngọn đồi trùng điệp xa xăm tím biếc.
“Ôi, cô Brooke, nhìn cảnh hoàng hôn kìa,” Anne kêu lên háo hức từ chiếc ghế bập bênh không đệm cót két mà Katherine chỉ cho cô ngồi với thái độ chẳng lịch sự gì cho lắm.
“Tôi đã nhìn thấy nhiều cảnh hoàng hôn lắm rồi,” cô ta đáp với giọng lạnh lùng, không hề nhúc nhích. (“Cứ làm cao với tôi bằng những thứ hoàng hôn hoàng hoét của cô đi!” Katherine cay đắng nghĩ bụng.)
“Nhưng cô chưa nhìn thấy cảnh hoàng hôn hôm nay mà. Chẳng có cảnh hoàng hôn nào giống nhau cả đâu. Hãy ngồi xuống đây để cho nó thấm đẫm vào linh hồn của chúng ta,” Anne nói. Anne nghĩ, “Liệu cô có bao giờ nói điều gì êm tai không?”
“Làm ơn đừng có lố bịch như thế.”
Những từ xúc phạm nhất trên đời! Lời xúc phạm này còn nặng nề thêm bởi giọng khinh thị của Katherine. Anne quay đầu khỏi ánh hoàng hôn và nhìn sang Katherine, suýt nữa đã quyết định đứng dậy bỏ về. Nhưng đôi mắt của Katherine có chút gì đó là lạ. Có phải cô ta vừa khóc không? Chắc chắn là không… bạn không tài nào tưởng tượng được cảnh Katherine Brooke khóc.
“Cô chẳng khiến tôi cảm thấy được hoan nghênh mấy,” Anne chậm rãi nói.
“Tôi không thể giả vờ được. Tôi không có năng khiếu nổi bật như cô, biết cách cư xử như một nữ hoàng… nói đúng những điều cần nói với bất kỳ ai. Cô không được hoan nghênh đâu. Loại phòng như thế này thì có thể hoan nghênh nổi ai đâu?”
Katherine ra dấu vẻ khinh bỉ về phía bức tường bạc màu, những chiếc ghế không đệm sờn rách và chiếc bàn trang điểm lung lay với lớp vải lót muslin nhăn nhúm.
“Đây không phải là một căn phòng đẹp, nhưng tại sao cô lại ở đây nếu không thích nó?”
“Ôi… tại sao… tại sao ư? Cô không hiểu đâu. Chẳng quan trọng gì. Tôi không quan tâm đến những gì người khác nghĩ. Chuyện gì đã khiến cô đến đây tối nay? Tôi không nghĩ rằng cô đến chỉ để ngâm mình trong hoàng hôn.”
“Tôi đến để mời cô đến Chái Nhà Xanh nghỉ lễ Giáng sinh với tôi.”
(“Bây giờ,” Anne nghĩ bụng, “đến lượt một tràng mỉa mai liên thanh đây! Mình ước gì cô ta ít nhất cũng ngồi xuống. Cô ta cứ đứng đó như thể chờ mình ra về vậy.”)
Nhưng đáp lại là sự yên lặng trọng một thoáng. Sau đó Katherine chậm rãi hỏi:
“Tại sao cô lại mời tôi? Không phải vì cô mến tôi rồi… đến cả cô cũng không thể giả vờ chuyện đó được.”
“Đó là bởi vì tôi không thể chịu được cảnh bất cứ ai phải trải qua lễ Giáng sinh ở một nơi như thế này,” Anne thẳng thắn đáp.
Tràng mỉa mai bắt đầu văng ra rồi.
“Ồ, tôi hiểu rồi. Một cơn bùng phát từ thiện thời vụ. Tôi hẳn không phải một ứng cử viên cho cái thứ ấy, vẫn chưa, cô Shirley ạ.”
Anne đứng dậy. Cô đã hết kiên nhẫn với sinh vật kỳ lạ bàng quan này. Cô băng ngang qua phòng và nhìn thẳng vào mắt Katherine. “Katherine Brooke, dẫu cô có biết hay không, thì những gì cô thật sự cần là một trận đòn đau cho tỉnh người.”
Họ gườm gườm nhìn nhau trong một thoáng.
“Chắc nói vậy cũng giúp cô xì hơi được đôi chút đấy,” Katherine lên tiếng. Nhưng chẳng hiểu sao, âm sắc chế giễu đã rời khỏi giọng nói của cô. Thậm chí khóe miệng của cô ta còn cong lên một chút.
“Đúng thế,” Anne đáp. “Dạo gần đây tôi rất muốn nói điều đó với cô. Tôi không mời cô đến Chái Nhà Xanh vì lòng từ thiện… cô biết rõ điều ấy. Tôi đã nói với cô lý do thực sự rồi. Không ai nên trải qua lễ Giáng sinh ở đây… chỉ nghĩ thôi là đủ báng bổ rồi.”
“Cô mời tôi đến Chái Nhà Xanh chỉ bởi vì cô thương hại tôi thôi.”
“Tôi thực sự thương hại cô. Bởi vì cô đã chặn cuộc đời ngoài cửa… và bây giờ thì cuộc đời đã lìa bỏ cô. Dừng lại đi, Katherine. Hãy mở cửa đón lấy cuộc sống… rồi cuộc sống sẽ đến với cô.”
“Phiên bản Anne Shirley của những lời sáo rỗng cũ rích, ‘Nếu bạn mỉm cười nhìn vào gương thì sẽ có nụ cười chào đón bạn,’” Katherine nhún vai.
“Cũng như mọi lời sáo rỗng khác, đó hoàn toàn là sự thật. Bây giờ, cô có đồng ý đến Chái Nhà Xanh chơi hay là không?”
“Cô sẽ nói gì nếu tôi đồng ý… nói với cô ấy, chứ không phải với tôi?”
“Tôi sẽ nói rằng cô đã thể hiện được chút hợp lẽ đầu tiên mà tôi từng thấy ở cô,” Anne trả đũa.
Katherine phá lên cười… hết sức bất ngờ. Cô ta băng qua phòng đến bên cửa sổ, quắc mắt nhìn vệt nắng chói cuối cùng còn sót lại của buổi hoàng hôn bị ghét bỏ, sau đó quay mình lại.
“Được lắm… tôi sẽ đi. Bây giờ cô có thể nói một tràng cho có lệ rằng cô rất vui mừng khi tôi đã nhận lời và chúng ta sẽ có một khoảng thời gian vui vẻ ở bên nhau đi.”
“Tôi thật sự rất vui mừng. Nhưng tôi không biết liệu cô sẽ có một khoảng thời gian vui vẻ hay không. Điều đó phụ thuộc rất nhiều vào chính cô đấy, cô Brooke ạ.”
“Ồ, tôi sẽ cư xử đúng mực. Cô sẽ ngạc nhiên lắm đấy. Tôi nghĩ cô sẽ không thấy tôi là một vị khách hồ hởi cho lắm, nhưng tôi hứa với cô rằng tôi sẽ không ăn bằng dao hay xúc phạm người khác khi họ nói với tôi rằng hôm nay trời đẹp. Tôi cũng thành thực cho cô biết lý do duy nhất khiến tôi đi với cô là bởi vì ngay cả tôi cũng không chịu đựng được suy nghĩ phải trải qua kỳ nghỉ lễ ở đây một mình. Bà Dennis sẽ đến Charlottetown đón Giáng sinh với con gái suốt tuần. Nghĩ đến chuyện tự nấu ăn thôi đã thấy phát ớn. Tôi là một đầu bếp tồi tệ. Vậy là vật chất đã chiến thắng tinh thần thế đấy. Nhưng liệu cô có thể hứa danh dự với tôi rằng cô sẽ không chúc tôi có một Giáng sinh hạnh phúc chứ? Chỉ là tôi không muốn hạnh phúc trong dịp Giáng sinh.”
“Tôi sẽ không chúc đâu. Nhưng tôi không thể bảo đảm cho hai đứa bé sinh đôi nhà tôi được.”
“Tôi sẽ không mời cô ngồi lại chơi ở đây đâu… cô sẽ chết cóng mất… nhưng tôi thấy có một mặt trăng rất sáng đẹp thay chỗ cho ánh hoàng hôn của cô, tôi sẽ đi cùng cô về nhà và giúp cô chiêm ngưỡng nó nếu cô muốn.”
“Tôi thích thế lắm,” Anne đáp, “nhưng tôi muốn nhấn mạnh với lý trí của cô rằng chúng ta sẽ có ánh trăng đẹp hơn thế nhiều ở Avonlea.”
“Vậy là cô ta sẽ đến chỗ cô thật à?” Rebecca Dew hỏi trong lúc đổ đầy chai nước nóng cho Anne. “Ôi, cô Shirley, tôi hy vọng cô sẽ không bao giờ thuyết phục tôi cải sang đạo Hồi… bởi vì rất có thể cô sẽ thành công đấy. Con Mèo ấy đang ở đâu rồi nhỉ? Lại chạy lơn tơn khắp Summerside lúc trời lạnh không độ chứ gì?”
“Theo hàn thử biểu mới thì không đến nỗi thế đâu. Và Xám Tro đang cuộn mình trên chiếc ghế bập bênh của em bên bếp lò trên phòng tháp, ngáy khò khò đầy thỏa mãn kìa.”
“À, vậy thì tốt,” Rebecca Dew tuyên bố, hơi rùng mình khi đóng cửa nhà bếp, “tôi ước gì tất cả mọi người trên thế giới đều được ở dưới mái nhà ấm cúng như chúng ta đêm nay.”