Hai người ngồi xuống bục có trải thảm nhung. Bóng tối và mùi hương trầm trong nhà thờ hình như làm dịu bớt sự bồng bột của cậu thanh niên. Cậu ta vòng cánh tay vào vai Angiêlic và dịu dàng hôn lên thái dương của cô.
- Cô là người yêu bé nhỏ tuyệt vời biết bao! - Anh thở dài. Khuôn mặt anh đã trở lại những nét trẻ thơ.
- Hình như có ai đến! - Angiêlic thì thào.
Vẻ mặt đau khổ, anh thanh niên thú nhận:
- Tôi quên không đóng cửa vào thánh đường dưới kia.
Cả hai im bặt, lắng nghe những bước chân tới gần. Có người nào trèo các bậc thang đi lên chỗ họ, rồi thấy nhô lên cái đầu đội mũ đen của một linh mục già.
- Các con đang làm gì ở đây?
Cậu thanh niên nhanh trí đã bịa ngay ra câu chuyện:
- Cháu muốn đến thăm em gái cháu, nó ở ký túc xá trong trường ở Poachiê này, nhưng không biết nói chuyện với em nó ở đâu được. Bố mẹ chúng cháu…
- Đừng nói to thế trong nhà của Chúa - cụ linh mục nói - Cháu đứng dậy, và cả em gái cháu nữa. Cả hai đi theo ta.
Cụ dẫn hai người vào nhà kho để đồ lễ thánh, ngồi xuống ghế. Rồi, hai tay đặt trên đầu gối, cụ thong thả nhìn từ người này sang người kia. Làn tóc bạc tỏa ra ngoài cái mũ linh mục chung quanh khuôn mặt nông dân còn hồng hào của cụ, mặc dù cụ tuổi đã cao. Cụ có cái mũi nở, đôi mắt nhỏ sắc sảo và chùm râu bạc ngắn. Anh chàng Angri Rôghiê bỗng nhiên lộ vẻ sợ sệt và đứng im bặt, thật sự bối rối.
- Anh ta có phải là người yêu của cháu không? Cụ linh mục đột ngột hỏi Angiêlic và hất hàm về phía cậu thanh niên.
Mặt cô gái đỏ bừng lên, còn anh chàng thì vội kêu lên, vẻ chân thành:
- Cháu chỉ mong được thế, thưa cha, nhưng cô ấy có phải như vậy đâu.
- Ta mừng cho con, con gái ạ. Nếu con có một chuỗi hạt ngọc đẹp, liệu con có nghịch tinh đem vứt nó xuống sàn nuôi gà vịt đầy phân, để cho đàn lợn lấy mõm bẩn giũi nát không? Thế nào? Trả lời đi, cô bé. Liệu con có làm thế không?
- Không, cháu không làm thế.
- Con chớ có ném ngọc cho lợn vậy. Con chớ phung phí của báu là sự trinh tiết của mình, mà cần giữ gìn cho tới ngày làm lễ cưới. Còn anh, chàng thô lỗ non choẹt này - Cụ linh mục nói tiếp nhẹ nhàng - do đâu mà nảy ra ý nghĩ báng bổ đưa bạn gái vào thánh đường để làm trò bậy bạ thế?- Cháu còn biết đưa cô ấy đi nơi nào khác được ạ? - Anh thanh niên rầu rĩ nói.
Khuôn mặt cụ linh mục, từ nãy đến giờ vẫn giữ vẻ thanh thản, nay bỗng đanh lại nghiêm khắc:
- Đưa cho ta cái chìa khóa mà họ đã trao cho anh.
Sau khi cậu ta đã trả lại chiếc chìa khóa, cụ nói:
- Anh sẽ phải thú tội trước Chúa, phải không? Ta sẽ chờ anh tối mai cũng ở nhà thờ này. Ta sẽ rửa tội cho anh. Ta thừa biết anh sống trong môi trường như thế nào, cậu quý tộc tùy tùng ạ. Kể ra anh muốn làm người lớn với một cô bé cùng lứa tuổi mình, còn đỡ xấu xa hơn là đi làm trò chơi cho bọn phu nhân luống tuổi, họ chỉ làm hư hỏng bọn con trai như anh trong buồng ngủ của họ thôi. Phải, ta thấy anh đỏ mặt. Trước mặt cô bé này, tươi đẹp ngây thơ nhường ấy, anh xấu hổ về những trò yêu đương bẩn thỉu đó chứ gì?
Chàng thanh niên cúi đầu, sự trắng trợn đã tan biến hết. Cuối cùng anh lắp bắp:
- Thưa ngài Vanhxăng đờ Pôn, cháu lạy ngài, xin đừng nói chuyện này cho Thái hậu biết. Nếu Thái hậu đuổi trả cháu về cho bố cháu, bố cháu sẽ chẳng còn biết gửi cháu đi đâu nữa. Trước đây cháu được đặc ân làm tùy tùng trong đoàn tiếp cận Đức vua, chính nhờ có Ngài đờ Loren, Ngài ấy đã ứng tiền lo liệu cho. Nếu nay cháu bị đuổi về, chắc Ngài ấy sẽ đòi bố cháu phải trả lại số tiền ứng trước đó, bố cháu làm sao mà trả được.
Cụ linh mục nhìn anh ta với vẻ nghiêm nghị:
- Ta sẽ không nêu tên anh ra. Nhưng ta cần phải một lần nữa báo cáo với Thái hậu về những chuyện thối tha xung quanh triều đình của Người. Than ôi, Người là một phụ nữ kính Chúa, hết lòng làm điều thiện; nhưng Người có thể làm được gì nhiều để chống lại biết bao nhiêu sự mục ruỗng đó? Không thể dùng sắc lệnh để cải tạo được tâm hồn những con người…
Cụ đứng lên và đẩy vai hai người trẻ tuổi cho họ đi trước mình. Mặc dù tuổi tác và lưng còng, cụ có vẻ dồi dào sinh lực và nhanh nhẹn. Đêm tối đang lan tỏa dần trên quảng trường trước n
- Các con chiên của ta - Ngài Vanhxăng nói - các con nhỏ của Chúa, các con đã tìm cách nếm cái quả còn xanh chát của yêu đương. Chính vì vậy mà các con đang ê răng, và trái tim các con đầy ngao ngán. Hãy để cho những tia sáng mặt trời của cuộc sống làm chín muồi cái gì cần được nở hoa kết trái. Các con không nên đi lạc đường trong khi đi tìm kiếm tình yêu, vì nếu lầm lạc thì không bao giờ các con có được tình yêu.
Còn có sự trừng phạt nào chua xót hơn nếu như, chỉ vì nôn nóng hay yếu đuối, ta mãi mãi phải cam chịu ăn những quả vô vị, những trái đắng.
Bây giờ các con hãy mỗi người đi một ngả. Chàng trai này hãy trở về công việc phục vụ của mình và phải làm hết trách nhiệm được giao phó. Còn cháu gái thì hãy trờ về với các vị nữ tu sĩ và với việc học tập nhé, và sáng sớm mai, các con chớ quên cầu Chúa, là người Cha của tất cả chúng ta.
Cụ linh mục để cho hai người đi.
Cụ nhìn theo, cho tới khi hai bóng người duyên dáng rời nhau đi hai ngả ở một góc của quảng trường.
Angiêlic đi không hề quay đầu lại, cho đến khi tới cổng tu viện. Một sự thanh thản lớn lao đã đến với cô. Cô còn cảm thấy bàn tay răn reo ấm áp vẫn đặt nhẹ lên vai mình. Cô nghĩ thầm:
- Ngài Vanhxăng. Phải chăng là Ngài Vanhxăng lừng danh? Người mà ông Hầu tước Plexi gọi là “Lương tâm của vương quốc này”. Người đã buộc được những nhà quý tộc phải múc thức ăn mời người nghèo đấy ư? Người hằng ngày được nói chuyện riêng với Đức vua và Thái hậu ư? Người mới giản dị và dịu dàng biết bao!”.
Trước khi đập cửa, cô quay lại đưa mắt nhìn thành phố đang chìm sâu trong đêm tối.
“Thưa Ngài Vanhxăng, hãy cầu chúa ban phước lành cho con”. Cô thì thầm.
Angiêlic chấp nhận với thái độ phục tùng cho những sự trừng phạt dành cho “chiến công” mới của mình. Và đúng là một chuyển biến đã diễn ra trong cá của cô. Cô chăm chỉ học tập, tỏ ra thân thiện với các bạn học của mình. Cuối cùng cô đã tỏ ra thích nghi được với cuộc sống hà khắc trong tu viện.
Tháng chín năm đó, chị Ooctăngxơ của cô rời trường học. Một bà cô họ xa gọi cô gái về Niôn làm tiểu thư tùy tùng săn sóc cho mình. Thật ra, bà này vốn là quý tộc bậc rất thấp, và vợ một ông thẩm phán dòng dõi bình dân; vậy nên bà rất quan tâm tìm cho con trai mình một cô vợ dòng dõi quý tộc để tăng thêm danh giá. Chồng bà vừa mới bỏ tiền ra mua cho anh con trai đó một chân biện lý của Nhà vua ở Pari. Đây là lúc nên lo liệu sao cho ông biện lý mới này sẽ được thoải mái giữa các nhà quyền quý. Thật là một dịp may hiếm có cho cả hai bên. Thế là cuộc hôn nhân của Ooctăngxơ đã được thu xếp nhanh chóng.
Trong thời gian này, Đức vua trẻ tuồi Luy 14 đã chiến thắng trở về kinh đô Pari vĩ đại.
Nước Pháp đã kiệt quệ sau một cuộc nội chiến, trong đó có tới sáu đạo quân giày xéo lên đất nước này để lùng đuổi nhau, đôi khi tìm mà chẳng thấy. Đó là: đạo quân của Hoàng thân Côngđê, đạo quân của Nhà vua do công tước Tuyren chỉ huy, ông tướng này đã đột nhiên quyết định không làm một người bầy tôi phản bội, đạo quân của Hoàng thân Gaxtông Đoóclêăng liên minh với người Anh và đối lập với những ông hoàng người Pháp; đạo quân của Công tước Bôpho, tranh chấp với mọi lực lượng khác nhưng được người Tây Ban Nha giúp đỡ; đạo quân của Công tước Loren chỉ chiến đấu cho chính bản thân thôi; cuối cùng là đạo quân mà giáo chủ Madaranh phái từ Đức đến để làm viện binh cho Thái hậu.
Chính ông giáo chủ người Ý này là người giành chiến thắng cuối cùng trong cơn khủng hoảng điên loạn rùng rợn này. Không đầy một năm sau, tấm hồng y của ngài lại thấy phấp phới ở những hành lang của cung điện Lơ Luvrơ mà bây giờ không còn thấy những bài ca, bài vè đả kích ông ta nữa: ai nấy đều kiệt sức.
Aingiêlic vừa tròn 17 tuổi thì được tin mẹ mình qua đời. Cô đến điện thờ Chúa ở tu viện cầu nguyện rất lâu cho linh hồn mẹ, nhưng không khóc. Cô không sao hình dung được từ nay trở đi mình sẽ không bao giờ còn được nhìn thấy một lần nữa người mẹ luôn vận quần áo màu xám với chiếc khăn choàng len, mùa hè thì đội chiếc mũ rơm kiểu cổ. Lo lắng tất bật về vườn cây ăn quả và những luống rau của gia đình, bà mẹ cô có lẽ đã dành nhiều thì giờ hơn là để ấu yếm đàn con đông đúc của mình align="justify">Trong dịp mẹ cô qua đời, Angiêlic đã gặp lại anh cô là Raymông với em trai Đơni, hai anh em đến báo tin đau buồn cho cô. Cô tiếp hai anh em ở phòng khách của tu viện, cách một bức ngăn bằng chấn song sắt lạnh lẽo, đúng theo nội quy của dòng tu Uyaxuyn.
Em Đơni nay đã vào trường trung học. Lớn lên, cậu bắt đầu giống anh Giôxơlanh đến mức Angiêlic giật mình, tưởng gặp lại người anh cả. Thoạt trông thấy Đơni trong bộ đồng phục học sinh màu đen, với lọ mực giắt ở thắt lưng, cô sửng sốt đến nỗi chỉ chào qua người tu sĩ trẻ đi cùng đứa em, rồi cô chẳng còn để ý gì nữa, buộc người này phải xưng danh:
- Anh là Raymông đây mà, Angiêlic! Em không nhận ra anh ư?
Cô cảm thấy rụt rè. Trong tu viện của cô, mà nội quy còn chặt chẽ hơn nhiều tu viện khác, các nữ tu đều kính cẩn phục tùng các cha cố, có thể một phần do bản năng nữ giới phục tùng nam giới. Nên nghe thấy một linh mục gọi tên mình thân mật, cô bối rối. Giờ đây cô tự nhiên cúi mặt nhìn xuống, trong khi Raymông mỉm cười nhìn em gái. Rất dịu dàng tế nhị, anh báo cho cô biết mối đau khổ mới ập xuống gia đình mình. Rồi với những lời lẽ thật giản dị, anh khuyên em gái hãy tuân theo ý Chúa. Đã có những nét gì biến đổi trong khuôn mặt hơi dài của anh, với nước da vàng ngà và đôi mắt trong sáng, rực niềm tin.
Anh cũng cho cô biết: ông bố tỏ ra thất vọng vì thấy những thiên hướng về tôn giáo của Raymông đã được củng cố thêm qua những năm tháng anh theo học các cha dòng Tên. Sau khi Giôxơlanh bỏ đi, người bố đã hi vọng rằng Raymông có thể đảm đương vai trò người con kế nghiệp. Nhưng nay anh con thứ này lại từ bỏ quyền thừa kế đó, để trao lại cho các em trai, và đã tuyên thệ làm tu sĩ. Cả anh Gôngtơrăng của cô cũng làm cho ông Nam tước Ácmăng chán ngán, Chẳng chút hào hứng với chuyện đi vào quân đội, anh đã lên Pari để theo học nhưng chẳng ai biết môn gì đó. Vì vậy, chỉ còn cách chờ đợi cho em Đơni lớn lên - lúc này em mới mười ba tuổi, để xem họ tên nhà Xăngxê có phục hồi được cái cảnh vinh quang của binh nghiệp vốn là một truyền thống của những dòng quý tộc cao sang.
Vừa nói chuyện, người linh mục trẻ tuổi thuộc dòng Tên vừa nhìn cô em gái nay đã là một thiếu nữ lớn, đang dựa khuôn mặt trắng hồng vào những chấn song lạnh ngắt để lắng nghe lời anh trai, với đôi mắt hiếm có xanh trong vắt như màu nước biển, long lanh trong phòng khách thiếu ánh sáng. Raymông cảm thấy thương thương khi anh hỏi
- Thế còn em, Angiêlic, em sẽ làm gì bây giờ?
Cô đung đưa mớ tóc dày vàng óng, và thản nhiên trả lời rằng cô cũng không biết nữa.
Một năm sau, tiểu thư Angiêlic Xăngxê lại được gọi ra phòng khách của tu viện. Ở đây cô trông thấy ông già Guyôm, giống y như hình ảnh cô vẫn mang trong trí nhớ. Ông lão đã thận trọng dựa cây giáo dài đáng tin cậy lên tường của phòng khách nhỏ hẹp.
Ông già báo tin là ông được cử đến đón cô về Môngtơlu; việc giáo dục cô nay đã hoàn thành; cô đã trở thành một tiểu thư thật sự, và ở nhà đã chọn được cho cô một đức phu quân.