CON ĐƯỜNG TỬ THẦN TRÊN ĐẤT THÁI LAN
Cuối tháng 2/ 1979, từ vị trí đài quan sát phía tây chùa Preah Vihear, chúng tôi phát hiện trong nhiều ngày liền, dân chúng tập trung sát biên giới rất đông, bộ phận trinh sát báo cáo tình hình cho SCH e95 và BTM Sư đoàn, trực tiếp trưởng ban tác chiến f đến nơi quan sát và đưa ra nhận định: Có thể Thái Lan lùa dân qua biên giới để hồi hương, cũng như khả năng Pốt lùa dân làm bia đỡ đạn để tấn công ta. Tư lệnh Phạm Bân chỉ thị bộ phận trinh sát phối thuộc cùng e95, bám sát mục tiêu cùng với các đơn vị bộ binh của d1 e95, khóa cửa biên giới khu vực phía đông chùa. Cùng với mười lăm anh em trinh sát e95, chúng tôi vượt qua biên giới để quan sát tình hình. Khu vực chúng lùa dân là khu vực thoải nhất của các bình độ quanh khu vực chùa, bám theo các khe suối và tảng đá trên bình độ, chúng tôi phát hiện những xác chết đã thối rửa còn trơ bộ xương nằm rải rác trên dọc đường mòn qua biên giới. Quan sát kĩ hơn để có nhận định chính xác là quanh khu vực này có dấu vết của các loại mảnh mìn, và chúng tôi kết luận là trước đây trên đường qua đất Thái, dân đã bị vướng mìn (vị trí này sau tháng 4/ 1979 là bãi mìn số một của anh em trung đoàn 20 CANDVT, khi e95 bàn giao cho e20 để đi truy quét khu vực Anlongveng mùa mưa 1979). Lợi dụng ánh sáng của đèn hỏa châu máy bay Thái thả vào ban đêm, chúng tôi vượt qua biên giới với giới hạn tối đa khoảng 2 km, phát hiện dân tập trung dọc theo con đường lộ chạy lên cổng chùa Preah Vihear, với chiều dài gần 1 km, ước tính cả nghìn người. Tảng sáng chúng tôi rút về bên này biên giới và phục kích các vị trí then chốt, từ vị trí này chúng tôi nghe toàn bộ các động tĩnh. Khoảng trưa thì nghe tiếng súng nổ và khu vực này hỗn náo lên, có cả tiếng khóc la của dân… súng nổ càng lúc càng gần và chúng tôi báo về BTM f. Chúng tôi vẫn được lệnh quan sát và nắm tình hình khu vực, báo cáo cho f tọa độ, vì có khả năng f sẽ dùng tới pháo binh nếu cần thiết, cùng với các loại hỏa lực khác. Dưới chân núi hỏa lực của d1 như cối 82, 120 đã chuẩn bị. Một đoàn người đông đúc bắt đầu đến đường biên, chúng tôi chia làm hai nhóm, một nhóm bám phía sau đội hình dân và nhóm khác chận đầu để quan sát.
Từ vị trí phía sau, chúng tôi phát hiện khoảng một trăm tên lính Thái, đang dùng súng tiểu liên AR15 bắn chỉ thiên để lùa dân vượt qua biên giới, như vậy ý định của địch đã rõ. Chúng tôi báo về e95… một cảnh hết sức tàn nhẫn là khi đoàn người đến đường biên giới, lính Thái Lan xả súng bắn vào dân với mục đích đốc thúc dân đi nhanh hơn để tránh đạn của chúng. Những thân người ngã xuống, những tiếng khóc kêu la, trước mắt chúng tôi là cảnh tượng hãi hùng… và càng hãi hùng kinh khủng hơn là khi chạy tránh đạn của lính Thái, đoàn người đã lọt vào bãi mìn (không hiểu bãi mìn này do lính Thái hay Pốt gài) những tiếng nổ liên tục, những thân người bay lên cùng bụi mù đất cát, tiếng kêu khóc thét gào cùng những tiếng kêu rên rỉ giữa bãi mìn, cảnh hoảng loạn như trong phim chứ không tin là thật. Nghe súng nổ SCH e95 điện hỏi chúng tôi liên tục, khi nắm tình hình chắc chắn, chúng tôi được lệnh không được nổ súng vì lực lượng ta ít hơn địch, và khi biết là địch chỉ lùa dân chứ không có ý định tấn công ta, chúng tôi mới được rút về bên đất Campuchia. Bộ phận trinh sát vẫn bám theo dân ở cự li thích hợp, toàn bộ anh em phải di chuyển trên đá, vì nằm trong bãi mìn của địch, những tiếng mìn nổ vẫn không ngớt vang lên và đoàn người vơi dần vơi dần… Khi đoàn người vượt qua bãi mìn, xuống đến chân núi, họ dừng lại nghỉ ngơi bên dòng suối nhỏ, chúng tôi quan sát kĩ và không thấy hiện tượng khả nghi có Pốt trong đội hình, chúng tôi xuất hiện cùng anh em Bb d1… những gương mặt dính đầy máu mang vẻ kinh hoàng, những ánh mắt đầy sợ hãi, những tấm thân run rẩy (khi thấy anh em ta nhiều người hoảng quá khuỵu xuống không đi nổi nữa) bộ đội ta băng bó vết thương những người bị thương (dĩ nhiên là còn đi được, còn nặng thì đã nằm lại trong bãi mìn). Chính trị viên d1 Nguyễn Năng điện cho e95 chi viện thêm quân để đưa dân về khu vực an toàn. Thủ trưởng Năng hỏi anh em ta có người nào nói được tiếng Anh, Pháp để nói chuyện với họ, tôi và anh Vinh (trinh sát e95 học sau tôi một lớp tại trường Cường Để Quy Nhơn, đã hi sinh trong trận đánh căn cứ 547 mùa khô năm 1981) cũng tìm được gần mười người biết tiếng Anh để trấn an họ, trong đó có một phụ nữ gần ba mươi tuổi nói được cả tiếng Anh lẫn tiếng Pháp (đa số người Campuchia biết nói tiếng Pháp).
Được tăng cường c11d3, ta đưa dân về tập trung cách chân chùa 2 km, bên cạnh một hồ nước (sau này là vị trí của d210 e20 CANDVT). Qua tiếp xúc tôi được biết đa số họ là người dân miền Nam Campuchia quanh khu vực Phnôm Pênh, bị Pốt đưa đi lưu đày lên vùng Preah Vihear, do bị Pốt tuyên truyền, họ sợ ta nên phải chạy qua đất Thái Lan.
Họ ở đây hơn một tháng, ta chi cho họ cả 10 tấn lương thực, và nhờ họ mà anh em d1, d3 e95 đã giảm mức độ ăn cơm độn bắp